Ôtô điện được xem là xe “xanh”, nhưng chúng sẽ “xanh” hơn nếu hốc đèn pha được làm bằng vỏ hạt cà phê thay vì nhựa hay kim loại.
Những mẫu xe điện, hybrid hàng ngày được nhắc tên ra rả như những đại diện ưu tú của xe “xanh”, dòng xe sử dụng năng lượng thân thiện môi trường. Áp lực bảo vệ môi trường trước biến đổi khí hậu khiến chính phủ các nước đặt ra các hàng rào kỹ thuật ngày càng cao. Khái niệm xe xanh giờ đây không còn đơn thuần ở loại năng lượng, mà còn ở vật liệu và quá trình tạo ra chúng.
Xe xanh – cuộc đua mới thời hiện đại
Tháng 4/2021, Volvo thực hiện một video đi tìm đáp án cho câu hỏi đâu là thử nghiệm an toàn “đỉnh” nhất, cả về mức độ chi tiết và tính ứng dụng thực tế. Mang xe mới va chạm trực diện hoặc bị tông bên hông, cho xe nhảy lên không trung và tiếp đất có phải là những màn thử nghiệm được xem là công phu nhất của Volvo?
Không. Vì hãng này còn chịu chơi hơn khi nâng một chiếc ôtô lên độ cao 30 m và thả rơi. Nhưng đó cũng chưa phải là đáp án cho câu hỏi “thử nghiệm an toàn nào đỉnh cao nhất”?
Ngay khi những khung cảnh thử nghiệm an toàn đang diễn ra, ở phía xa núi băng đổ ào xuống biển. Đó mới là đáp án. Bảo vệ môi trường mới là thứ an toàn nhất khi phát triển ôtô. Nếu những tảng băng ở Bắc Cực tiếp tục tan chảy hay những cánh rừng xanh dần biến mất, không một công nghệ an toàn nào trên xe hơi có thể cứu con người trước sức mạnh của mẹ thiên nhiên.
Đó là lý do Volvo hay nhiều hãng xe khác như Ford, Nissan, Mercedes, Honda, Mitsubishi, Volkswagen… đang chuyển sang sản xuất xe thuần điện hoặc hybrid tùy từng thị trường, sử dụng năng lượng ít phát thải, vật liệu thân thiện với môi trường nhằm hạn chế tình trạng nóng lên toàn cầu. Tất cả tạo nên một cuộc đua thời hiện đại, nơi thế mạnh sản xuất xe hơi với động cơ đốt trong của những tên tuổi truyền thống cạnh tranh quyết liệt với những hậu bối nhưng có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng mặt như Tesla, BYD, Nio…
Ngay tại Việt Nam, dù hạ tầng trạm sạc và thói quen mua sắm của người dân chưa tạo ra chất xúc tác đủ lớn, nhưng những dấu hiệu cho chỗ đứng của xe năng lượng sạch ngày càng rõ. Và các hãng cũng có những kế hoạch cho riêng mình, dù là hình thái hybrid nhẹ, hybrid, hybrid sạc ngoài (plug-in hybrid) hay thuần điện.
Đầu tiên là xe hybrid nhẹ, sử dụng môtơ điện kết hợp với động cơ để gia tăng sức kéo, hỗ trợ vận hành giúp tiết kiệm nhiên liệu hơn. Những hãng xe sang như Mercedes, Volvo, Audi thực hiện đầu tiên trên các sản phẩm bán tại Việt Nam.
Tháng 10/2020, Volvo gây bất ngờ khi ra mắt chiếc XC90 Recharge, mẫu SUV cỡ trung dạng plug-in hybrid đầu tiên ở Việt Nam. Sau đó, chiếc XC60 Recharge cũng được giới thiệu. Đây là hãng duy nhất tại Việt Nam cung cấp động cơ lai ở mức độ nhẹ (mild hybrid) và hybrid kết hợp xăng-điện trên tất cả các dòng sản phẩm.
Nhưng Volvo “không một mình một ngựa” ở mảng xe xanh khi Porsche cuối 2020 mở bán chiếc Taycan thuần điện cho khách Việt. Gần đây nhất, Mercedes cũng tham chiến bằng kế hoạch phân phối xe điện EQS tại Việt Nam từ tháng 10/2022.
Ở mảng xe phổ thông, VinFast tuyên bố ngừng sản xuất xe xăng và chuyển sang sản xuất xe thuần điện từ 2023. Toyota, ông lớn sở hữu thị phần số một Việt Nam cung cấp những chiếc hybrid (không sạc ngoài) đầu tiên của phân khúc xe bình dân với những cái tên như Altis, Camry, Corolla Cross hybrid.
Sắp tới, Nissan Kicks, Honda HR-V hybrid cũng sẽ hiện diện tại Việt Nam. Volkswagen cũng úp mở kế hoạch bán xe điện và sẽ có sản phẩm trưng bày tại triển lãm ôtô Việt Nam 2022.
Xanh và xanh hơn
Cuộc chạy đua của các hãng ôtô trên thế giới hướng đến tương lai không phát thải thực tế không yên ắng như cách môtơ của những chiếc xe điện vận hành. Ngày càng nhiều nguồn lực và dòng tiền đầu tư vào nghiên cứu công nghệ “xanh” trên ôtô. Khi cạnh tranh càng diễn ra sôi nổi, càng nhiều tiêu chuẩn “xanh” mới được thiết lập.
“Định nghĩa ôtô cao cấp đang thay đổi”, Rüdiger Recknagel, giám đốc môi trường của thương hiệu Audi nói với New York Times. “Ôtô cao cấp bây giờ phải là những chiếc xe sử dụng vật liệu tốt nhất, ít ảnh hưởng tới môi trường nhất”.
BMW nói rằng vật liệu tái chế chiếm 29% thành phần cấu tạo nên một chiếc xe sang của hãng. Với chương trình Mission: Zero, Audi muốn giảm 30% lượng khí thải carbon trên mỗi chiếc xe vào năm 2025 so với 2015. Mục tiêu trung hoà carbon trên toàn hệ thống của hãng này vào năm 2050 không chỉ bản thân hãng mà bao gồm cả đối tác cung ứng, các hoạt động sản xuất, logistics và buôn bán.
Polestar, thương hiệu con của Volvo cho dòng xe điện hạng sang, sử dụng loại vật liệu có tên gọi WeaveTech để thay thế cho da. Đây là vật liệu có nguồn gốc từ nhựa PVC. Hãng xe Thuỵ Điển còn muốn vật liệu nội thất của xe trong những năm tới được tạo ra từ những chai nhựa PET tái chế.
Ở mảng xe phổ thông, hồi cuối 2020, Ford ra mắt hốc đèn pha được làm từ vỏ hạt cà phê, phần vỏ không sử dụng của hạt cà phê rang và mua từ thương hiệu đồ ăn nhanh McDonald’s. Hãng Mỹ hướng đến việc sử dụng vỏ cam và vỏ khoai tây do nhãn hàng này thải ra để khiến các phụ kiện bằng nhựa đàn hồi tốt hơn.
Nỗ lực hướng đến các vật liệu thân thiện môi trường cũng có trong kế hoạch của ông lớn General Motors (GM). Hãng này hướng đến sử dụng chai nhựa PET, loại có thể tạo thành các loại vải sợi, bao gồm thảm để sử dụng trên ôtô. GM đã biến nhựa PET tái chế thành vành bánh xe, và sử dụng các loại nhựa tái chế khác để làm biển số xe và giá đựng radio.
Xe xanh không còn là khái niệm chỉ gói gọn cho động cơ sử dụng năng lượng sạch, mà còn là quá trình sản xuất, vật liệu sử dụng cũng phải thân thiện với môi trường. Xe vốn đã xanh nhưng sẽ xanh hơn khi ngoài điện cung cấp năng lượng cho môtơ quay các bánh xe, chất liệu nội thất như ghế, bảng táp-lô… không được ốp bởi những mảng da của động vật, nhựa hay kim loại quý.
Thế giới loài người đã đi một hành trình dài từ những bước chân bộ hành qua hàng trăm km để giao thương, đến xe ngựa, những chiếc xe đạp đầu tiên với bánh bằng gỗ, rồi ôtô, máy bay hay tàu vũ trụ. Khi vấn đề biến đổi khí hậu trở nên nghiêm trọng hơn, con người đang quay trở lại với những thứ bản nguyên nhất như đi bộ, đạp xe. Với riêng ôtô, chúng vẫn là hình hài của một phương tiện 4 bánh nhưng bọc ghế thay vì da thật là sợi tổng hợp từ thực vật, không còn tiếng ồn của động cơ động đốt trong và CO2 không chui ra từ ống xả.
